Ang Bulwagan ng Hustisya ay isang lugar kung saan ang mga pangarap ay namamatay. At sa pinakamataas na korte, si Judge Armando Malvar ang siyang tagapaghatid ng kamatayan. Kilala sa buong bansa bilang “Ang Berdugo,” si Judge Malvar ay isang taong binuo ng batas at ng isang madilim na nakaraan. Ang kanyang bawat desisyon ay matalas, mabilis, at walang bahid ng awa. Para sa kanya, ang lahat ay itim o puti, may sala o wala. Ang salitang “pagdududa” ay hindi bahagi ng kanyang bokabularyo.

Ang kanyang pagiging matigas ay may pinaghuhugutan. Dalawampung taon na ang nakalipas, ang kanyang nag-iisang anak na babae, si Angela, ay brutal na pinaslang. Ang salarin ay hindi kailanman nahuli. Ang trahedyang iyon ang nagpatigas sa kanyang puso at nagtulak sa kanya na maging isang hukom—isang hukom na ang tanging misyon ay ang parusahan ang lahat ng may sala, nang walang pag-aalinlangan.

Isang araw, isang kaso ang inilapag sa kanyang mesa na muling gigising sa kanyang mga demonyo. Ang “Ledesma Murder Case.” Si Don Enrique Ledesma, isang makapangyarihang negosyante, ay natagpuang patay sa kanyang mansyon, may saksak sa dibdib. Ang nag-iisang suspek: ang kanyang personal na alalay, isang dalawampu’t dalawang taong gulang na dalaga na nagngangalang Elena Santos.

Ang mga ebidensya ay tila matibay. Ang fingerprints ni Elena ay nasa kutsilyong ginamit. May dugo ni Don Enrique sa kanyang uniporme. At ang motibo, ayon sa prosekusyon, ay pagnanakaw. Isang mamahaling kwintas na diyamante ang nawawala.

Sa buong paglilitis, si Elena ay nanatiling tahimik, ang kanyang mga mata ay laging nakatingin sa kawalan. Ang kanyang public attorney ay halos hindi makapagsalita laban sa de-kalibreng private prosecutor ng pamilya Ledesma.

Para kay Judge Malvar, ang kaso ay simple lang. Isang mahirap na babae na naghangad ng yaman, isang krimen ng kasakiman. Ang katahimikan ni Elena ay inakala niyang isang pag-amin sa kasalanan.

“Elena Santos,” sabi ni Judge Malvar sa araw ng paghahatol, ang kanyang boses ay malamig at walang emosyon. “Dahil sa mga ebidensyang inilatag sa korteng ito, ikaw ay napatunayang nagkasala sa krimen ng pagpatay, beyond reasonable doubt.”

Huminga siya nang malalim, at ang mga salitang kanyang binitiwan ay isang sentensya hindi lang para kay Elena, kundi para sa buong bansa na nanonood.

“Ang hatol sa iyo… ay kamatayan. Sa pamamagitan ng lethal injection.”

Isang hikbi ang kumawala mula kay Elena. Ngunit wala nang iba. Tinanggap niya ang hatol nang may isang hindi maipaliwanag na katahimikan, na lalong ikinainis ng hukom.

Ang desisyon ay umani ng iba’t ibang reaksyon. Marami ang pumuri sa “mabilis na hustisya” ni Judge Malvar. Ngunit ang ilan, lalo na ang mga human rights advocate, ay kinondena ito. Para sa kanila, masyadong mabilis ang paglilitis, at ang sentensya ay masyadong mabigat para sa isang kasong base lamang sa circumstantial evidence.

Lumipas ang isang taon. Ang lahat ng apela ni Elena ay nabasura. Ang kanyang kaso ay umabot sa Korte Suprema, ngunit pinagtibay lamang nito ang desisyon ni Judge Malvar. Itinakda ang araw ng kanyang pagbitay.

Sa loob ng isang taon na iyon, si Judge Malvar ay hindi dinalaw ng konsensya. Para sa kanya, ginawa niya ang tama.

Isang linggo bago ang nakatakdang pagbitay, isang matandang babae ang pilit na pumasok sa kanyang opisina. Siya si Aling Tasing, ang kumupkop kay Elena mula pagkabata.

“Hukom,” pagmamakaawa ng matanda, “inosente po si Elena! Pakiusap po, maniwala kayo sa akin!”

“Lahat ng ina ay nagsasabing inosente ang kanilang anak,” malamig na sagot ni Judge Malvar. “Nagsalita na ang batas.”

“Hindi n’yo po naiintindihan!” sabi ni Aling Tasing, habang may kinukuhang isang bagay mula sa kanyang bayong. Isang luma at kupas na litrato. “Ito po… ito po ang tunay na ina ni Elena.”

Ipinakita niya ang litrato ng isang napakagandang babae, nakangiti. “Namatay po siya sa panganganak kay Elena. At ang ama niya… ang huling habilin po ng ina niya, huwag na huwag daw pong ipapaalam kay Elena kung sino ang kanyang ama. Dahil ang ama niya… ay isang makapangyarihang tao na itinakwil siya.”

Kinuha ni Judge Malvar ang litrato, para lang mapaalis na ang matanda. Ngunit nang makita niya ang mukha ng babae sa litrato, ang kanyang mga kamay ay nagsimulang manginig.

Ang babae sa litrato… ay si Angela. Ang kanyang nawawalang anak.

Hindi, imposible. Ang kanyang anak ay pinatay, dalawampung taon na ang nakalipas. Ngunit ang mukha… ang ngiti…

“Saan mo nakuha ito?” nanginginig niyang tanong.

“Iyan po si Angela,” sabi ni Aling Tasing. “Ang tunay na pangalan niya. Nagtago po siya. Tumakas. Dahil buntis po siya, at ang lalaking ama ng kanyang dinadala ay iniwan siya. Ngunit bago po siya namatay, ibinigay niya sa akin ang isang bagay.”

Inabot ni Aling Tasing ang isang maliit na medalyon. Ang medalyon na ibinigay ni Judge Malvar sa kanyang anak noong ika-labingwalong kaarawan nito.

Ang katotohanan ay isang kidlat na tumama sa buong pagkatao ni Judge Malvar. Ang kwento ng pagpatay sa kanyang anak… ay isang kasinungalingan. Isang kwentong binuo niya sa kanyang isipan para matakpan ang sakit ng pag-abandona. Si Angela ay hindi pinatay. Tumakas ito. Umibig. Nagbuntis. At namatay sa panganganak.

At si Elena… ang babaeng kanyang sinentensyahan ng kamatayan… ay ang kanyang sariling apo.

Isang tawa, isang tawang puno ng kabaliwan at sakit, ang kumawala mula sa bibig ng hukom. Ang “Berdugo” ay naging isang kaawa-awang matanda. Ang batas na kanyang iningatan… ang siya ring ginamit niya para patayin ang sarili niyang dugo.

Dali-dali siyang tumawag sa Malacañang, sa Korte Suprema, sa lahat ng kanyang kakilala. Kailangan niyang pigilan ang pagbitay.

Ngunit ang sistema, na kanyang pinagsilbihan nang buong katapatan, ay ang siya ring naging kalaban niya. Ang proseso ay mabagal. Ang papeles ay kailangang dumaan sa maraming kamay. Ang bawat minuto ay isang karayom na tumutusok sa kanyang puso.

Dumating ang araw ng pagbitay. Si Judge Malvar ay nasa labas ng New Bilibid Prison, sumisigaw, nagmamakaawa, ngunit walang makapapasok sa kanya.

Sa loob ng death chamber, si Elena ay kalmadong nakaupo. Walang luha. Walang takot. Tila tinanggap na niya ang kanyang kapalaran. Ang tanging hiling niya: ang makita ang kanyang Lolo sa huling pagkakataon.

“Lolo?” nagtakang tanong ng warden.

“Opo,” sabi ni Elena. “Si Judge Malvar po. Pakisabi po sa kanya, pinapatawad ko na siya.”

Lalong naguluhan ang lahat.

Nang iturok na ang karayom sa kanyang braso, ipinikit ni Elena ang kanyang mga mata. Ngunit sa huling sandali, isang sigaw ang narinig mula sa labas. “Tigil! May utos mula sa Presidente!”

Isang stay of execution. Sa huling segundo.

Nang magkaharap sila ni Judge Malvar, hindi sa korte, kundi sa isang maliit na silid, isang yakap ang unang namagitan. Isang yakap ng lolo at apo, isang yakap ng dalawang pusong sinira ng tadhana.

“Bakit hindi mo sinabi sa akin?” tanong ni Judge Malvar.

“Dahil iyon po ang pangako ko kay Inay,” sagot ni Elena. “Ang sabi po niya, ang lolo ko raw po ay isang mabuting tao na nasaktan lang nang sobra. At ayaw po niyang maging dahilan pa ako ng isa pang sakit para sa inyo. Kaya’t tinanggap ko na lang po ang lahat.”

Ngunit ang misteryo ay hindi pa tapos. Kung inosente si Elena, sino ang tunay na pumatay kay Don Enrique Ledesma?

Sa muling pagbubukas ng kaso, si Judge Malvar, na ngayon ay nag-resign na sa kanyang posisyon, ang siyang nanguna sa imbestigasyon. At ang kanilang natuklasan ay mas nakakagulat pa.

Ang nawawalang diyamanteng kwintas… ay hindi pala ninakaw. Ito ay natagpuan sa safety deposit box ng mismong si Don Enrique. At kasama nito ay isang sulat. Isang confession.

Ang sulat ay mula kay Don Enrique. Isinulat niya ito bago siya namatay. Inamin niya… na siya ang nag-utos sa pagpatay sa nobyo ni Angela, ang ama ni Elena, dalawampung taon na ang nakalipas. Ang lalaki pala ay isang hadlang sa kanyang mga ilegal na negosyo. At ang kanyang “pagkamatay”… ay isa palang suicide. Ginamit niya si Elena bilang huling kasangkapan para pagbayaran ang kanyang mga kasalanan, alam na ang koneksyon nito kay Judge Malvar ay lilitaw sa huli.

Ang hustisya ay nabaluktot, ngunit sa huli ay nahanap din ang kanyang tuwid na landas.

Si Elena ay tuluyan nang pinalaya. Namuhay siya kasama ang kanyang lolo, hindi sa isang malaking mansyon, kundi sa isang simpleng bahay sa tabi ng dagat.

Natutunan ni Judge Malvar ang pinakamahalagang aral sa kanyang buhay: na ang tunay na hustisya ay hindi laging matatagpuan sa mga libro ng batas, kundi sa kakayahang magpatawad, umunawa, at magmahal. Ang kanyang martilyo, na dating simbolo ng kamatayan, ay naging isang paalala na ang bawat tao, gaano man kasama o kataas, ay may karapatan sa isang bagay na hindi kayang ibigay ng batas—ang pangalawang pagkakataon.

At ikaw, sa iyong palagay, kung ikaw si Elena, kaya mo bang patawarin ang lolong sumintensya sa iyo ng kamatayan, kahit na ito pa ang naging daan para malaman mo ang katotohanan? I-comment ang iyong sagot sa ibaba!